Дикое яблоко / Жабайы алма - Саян Муратбеков / Сайын Мұратбеков

− Жә, оқыма, әкел бері,- деп Байдалы шал мұнан әрі шыдай алмай арызды жұлып алды.-Ойпырай үйің күйгір-ай, қайсысы екен мұны жазып жүрген?!. Қайсысы екен, ә? -Ойланып қалған ол қарсы алдында менің отырғаным біраздан кейін барып есіне түскендей: — Әй, сен неғыл деп омалып отырсың?! Кәне, жоғалт көзіңді! — деп, қамшысын үйіре ақырған. Мен зытып сыртқа шықтым. Әуелі таяқ. жемей аман құтылғаныма қуансам да, кеңседен ұзай бере құр қол кетіп бара жатқаным есіме түсіп, Саматтың бауырсақ әкелгеніне үйреніп қалған балалар қолыма қараса не деймін. Құр қол сүмірейіп қайтқанымды көрсе, бәрі де: «Әй, сені қойшы…» — деп бірден теріс айналады ғой. Әй, тәуекел, не болса о болсын,- деп кеңсеге қайта қайттым. Ауыз бөлмеден өтіп, ішкі есікті ашқам, Байдалы шал әлгіндегі бір парақ қағаздың басы қайсы, аяғы қайсы екенін біле алмай айналдыра қарап тұр екен.

− Ата, бауырсақ берші! — дедім.

− А! Ә, сен кетпеген екенсің ғой,- деді әлгіндегідей емес ашуы тарқағандай үнмен Байдалы шал. Онан соң:

− Мә, бауырсағың,- деп қалтасынан бір уыс бауырсақты алып столдың шетіне қойды. Оның бір уысы менің кішірек қалтамды толтырды да қойды. Кете беріп едім:

− Тұра тұр, енді мына бір қағазды оқышы,- деді ол тағы бір парақты ұсынып. Бұл — акт қағаз екен. Мен әлгіндегідей әр сөзді анықтап, мақамдап оқып шықтым:

− Акт. Мен колхоздың бақташысы, Шотай Дайырбеков, колхоздың қызыл қасқа құнажынының ақырға құлап, қазыққа арандап өлгенін хабарлаймын. Мұны куә Көлбай керең мен Сағила кемпір растайды. Сол үшін қол қоюшылар…

Мұнан әрі ирек-ирек адам түсініп болмайтын әріптермен үш адам қол қойған.

− Жандарың шыққырлар, ақырға құлап өлді деп өздері сойып алмаса неғылсын,- деді Байдалы шал кіжініп.- Басқаны білмесем де Шотай итті білем ғой. Кәне, берші,- деп актінің қағазын қолына алды да: — Әй, Қанат, сенің көзің өткірірек қой, анықтап қарашы, мына екі қағаз бірдей емес пе? — деді.

Расында да, әлгіндегі арыздың қағазы мен мына актінің қағазы бірдей екен, бір дәптерден жыртып алынған. Мен соны айттым.

− Бәсе, бұ Шотай қайдан тыныш жүрсін деп едім-ау. Кәне, қарашы, жазулары да бірдей ме екен?

− Жоқ, жазулары екі түрлі, екі адам жазған.

− Жә, ол жағын анықтармын.

− Әй, ЬІсқақ! — деді ақырып. Ауыз үйден атқарушы шал кірген.- Мына қағаздарды менің алдыма кім қойды? — деп сұрады әлгіндегі екі парақты көрсетіп.

− Қайдам?! Бар қағаз кешеден бері осы үстелдің үстінде жатыр ғой.

− Үстелдің үстінде жатқанын білем. Соны кім қойды деймін?

− Казиттерді мен әкеп қойдым, тағы бір қағаздарды шатауат әкеп қойды, басқасын білмедім.

− Бар, шақыр шатауатты.

Атқарушы шал көрші бөлмедегі счетовод бүкір Бектілеуді шақырып келді. Бектілеу ертеден кешке дейін есепшоттан бас көтермейтін, ешкіммен шаруасы жоқ, ешкіммен сөйлеспейтін, өкпесі сырылдап отыратын аурушаң, құныс адам еді. Ауыл адамдары: «Бектілеу мен қара шот бір туысқан»,- деп күлетін. Ол сөзге Бектілеу өзі де мәз боп қалатын. Қазір сол Бектілеу үлкен қой кезі бағжаң-бағжаң етіп, Байдалы шалдың алдына қорқақтай кірді.

− Әй, Бектілеу, мына қағаздарды менің алдыма кім қойғанын білесің бе?

Бектілеу әлгіндегі арыз бен акті қағаздарын қолына алып көрді де:

− Жо, бұ қағаздарды кім қойғанын білмеймін, менің қойып кеткенім мәлімет қағаздар,-деп барып, Байдалы шалдың алдында жатқан қағаздардың ішінен өзі қойғандарын тауып берді.- Міне, мына қағаздар, ал мыналарыңызды білмеймін.

− Әй, сонда осы сендер не білесіңдер-ей, а?! Жалғыз бастықтарыңның алдына кімнің арыз қойып кеткенін білмейсіңдер. Мына қамшымен шеттеріңнен пәре-пәрелеріңді шығарсам, обал жоқ иттерсіңдер ғой. Тфу, енді қайтейін-ай!..- деп ыза боп бір түкірді де, қайтадан атқарушы шалға бұрылды: — Әй, әлгі Бектай қайда жүр?

− Ертеңгісін мал жаққа кеткен.