Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Қолында таяғы бар Лабак ахунды көрдім топ ішінде.Тура, әпенді, түрі.

— Е, балам-ай, болса болар... "Тұрымтай тұсына, балапан басына" кеткен заман ғой... Оған таң қалатыны жоқ... —деді Дәу апа, бет әжімі қалыңдап ауыр күрсініп. —- Сен оны айтасың... Әлгі базарда мен бір сұмдықты көрдім ғой... Қыз баласын саудаға салып тұрған аш байғұс ата-ананы көзім көрді ғой... Өзіміз сияқты қырдың қазактары...

Дәу апа одан әрі сөйлей алмады. Тілін жұтып Хансұлу да үнсіз қалды...

Жағада от түтетіп, қостанып жатқан алабажыр бір қауым ел көрінді. Жаулықтары ағарып арасында әйелдер жүр.Бұттары сидаңдап балалар жүр. Қаратал, шігілдік, бояуы қалың өскен жағаның тегістеу алаңқайына орныққан бір қауым ел. Екі-үш жұлым үй көрінеді. Он шақты қоңыр брезент шатыр тұр. Бес-алты жерде от түтеп, мосыға шәугім, шелектер ілініп қойылыпты. Түс әлеті кезі еді. Шамасы, жұрт ас қамына кірісіп жатса керек. Қатындар от басында күйбеңдеп әлденені турастырып, еркектер отын бұтарлап от жағып жүр.

Алдымен бұлардың арбасын балалар қоршап алды. Одан кейін жұмыстарын тастап әйелдер жүгірді.

— Ойбай, Дәу апа ғой мына келген?!

— Аман жеттіндер ме? — деді шуылдасып.

— Өздерің де амансыңдар ма? — деп, Дәу апа түсіп

жатыр арбадан. Назарлары төмен, сүдіндері жоқ еркектер де біртіндеп жақындады.

— Ойбай-ау, би қайнағалар қайда?

— Балқия табылды ма? — деп, сұрақты жаудырып жатыр әйелдер үсті-үстіне.

— Е, қарақтарым-ай, жетпіске жетсек те бұл фәниде

көрмегеніміз көп екен. Несін сұрайсыз, көрдік кой көресіні.Ух, — деп, қапсағай тұлғалы Дәу апа белін жазып, қабак шытып ауыр күрсінді. — Анау... біздің "қаншықты" іздеймін деп Пахраддин сырқаттанып жолда қалды. Сырғасы қасында.Мына екі баламен біз де әйтеуір, итшілеп Қоңыратқа жеттік-ау. Несін сұрайсыз, абырой болганда, Құдай оңдап мына өкімет балаларға ұшырасып...

Содан ашық аспан астына алаша, сырмақ төселіп қадірлі қонақ болып бұлар төрде отырды. Бұларды қоршай кемпір-шалдар жайғасты. Қатын-қалаш дастарқан жайды ортаға. Күлзипа қуырылған бидай төкті дастарқанға. Қатира шақпақ қантты пышақтың қырымен ұрғылап жатыр.

Хансұлу қарап отырса жағадағы халықтың ішінде бұл танымайтын да біраз қожалық бар екен. Дастарқан басына олар келген жоқ. Өздерінше бөлек-бөлек топ болып от түтетіп, қазан көтеріп дербес тіршілік етіп жатыр. Және құлағы шалғаны Қатираның шешесі аштан ісіп өліпті жолда. Біраз бала шығын болыпты. Ішінде — Майлыбай мүсәпірдщ үш баласы бар. Бұлардан екі-үш күн бұрын келген өз ауылдастарының да кәдімгідей райы өзгеріп қалған. Едәуір ес жиып тойынып, тыныққан сыңайы бар. Сөйлеген дауыстары да қаттырақ шығады. Әнгімелерінің де түрі бөлектеу. Өздері кешеден Арал тараптан келетін кемені күтулі екен. Сол кеме енді бүгін келер дейді. Алматыдан келген өкіл бұларды сол кемеге тиеп, теңіз арқылы пойыз аяғына әкетеді-мыс. Содан, жер түбіндегі Әулиеата деген қалаға дейін тартады-мыс. Әулиеатадан түсіріп сол төңіректегі колхоздарға бөледі-міс.

— Ей, жарайды да. Әйтеуір аш қылмаса болды да! — деп, кемпір, шалдар шүкірана етті.