Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Содан екеуі ығысып шеттей беріп түнерген қалың бұтаның арасына қойды да кетті. Ақ жаулықтарын қоржынга тыкқан, кешкі ымыртта ағарып көзге шалынбасын деп. Балалар — арқасында, түйіншектер — қолдарында, қалың шігілдік, боянның арасымен тартып барады, сарғайған шапағы бар батысты бетке алып. Іздерінен біреу қуып келе жатқандай. Жортақтап, бүлкектеп бұтасы қалың, бұдыры көп жолсызбен сүріне аттап келеді. Үн жоқ. Жаңа бір өзірде, Едіге:

— Әже, неге мінбедік... кемеге? — деп қыңқылдап еді. Дәу апа:

— Өшір үніңді! — деп, бір перді құйрықтан. Балалар да, жүк те ауыр, көтеріп қашуға, ақ тер, көк терлері шығып ырсылдап қалды Дәу апа да, Хансұлу да. Енді құтылдық-ау деген шамада алда келе жатқан Дәу апа "Ух!" деп іркілді. Тоқтаған жерлері кісі бойы қалың боянның арасы еді.

Балаларды, жүкті жерге түсіріп екі иықтан дем алып тұр ырсылдап. Бұрылып соңдарына қарайды, терлерін сүртіп. Боянның тасасынан не көрінсін. Аулақ қалған жаға тараптан сол ызы-шу, қым-қуыт кемеге мініп жатқан жұрттың дабыры жетіп тұр.

— Мәссаған! — деді, түнеріп түн басқан төменгі ағыс жаққа бұрылған Дәу апа. — Жалт ойнап келеді, адыра қалғыр, жауын жауып кетер ме екен?

Сөйткенше, арқа түстан жел гулеп бұта бастарын сыбдырлатып шайқап өтті.

Хансұлу өкпесін соғып ентігіп отыр. Жүрегі кеудесіне сыймай дүрсіл қағады. Көзіне құйылған ащы терін қайта-қайта сүртеді. Алдында тәлтиіп тұрған кішкенгай Түгелінің басынан сипай береді. Шегені айтам-ау, Хансұлу мен мына Түгелхан қазір түн жамылып қалың бұта арасында бұғып отырғанын білмейді-ау. Баласы мен жарының дауыл қуған қаңбақша дірдектеп жүргенін білмейді-ау. Шеге! Қайда екенсің? Алыссың-ау! Жете алмай жүрсің-ау! Бұл тағдыр сірә көрісуге жазса жарар еді... Осы айрылғанымыз айрылған, сен дүниенің бір бұрышында, бұлар бір бұрышында қаңғып кетпесе жарар еді... Сондай бір сұмдық ой келді басына. Жаны түршікті. Мына бұта бастарын теңсеген жел уілі сол мазасыз ызғар ойға қозғау салғандай. Мына тірліктің опасыз бейнесінен хабар бергендей. Сұсы жаман шындықты сыбырлап айтқандай.

Дәу апа екеуінің, ендігі мақсаты — Қоңыратқа жетіп Пахраддиннің ескі тамыры Шамұрат деген қалпақтың үйін тауып алу еді.

Қараңғы әбден қоюлады. Бұлар жүріп келеді. Аяқ асты көзге еміс-еміс шалынады. Қуалай соққан жел бар. Күн жауатынға ұқсайды. Манадан, көкжиектің ар жағында күн күркіреп келе жатқан. Кенет, тура көк желке тұстан аспан шатыр-шұтыр етті. Оңбай шошыды бұлар.

— Бісміллә!

— Бісміллә!

— Қап, қалаға жетпей жаңбырдың астында қалатын болдық-ау! — деді Хансұлу, иығында қапшық, еңкендеп.

— Неғылар дейсің, балам! Жазғытұрдың жаңбыры ғой...— деді Дәу апа.

Майда құрақ өскен тақырлау сортаң жерменен келеді. Құрақ судырлап аяқты қағады.

— Балам, әне бір қарауытқанды көріп келесің бе? Жассың ғой, қарашы, неге ұқсайды өзі? — деп, Дәу апа алға еңкейіп көкжиекке көз тікті. Жаңбыр да тамшылай берген бұ кезде.

Қалтаны иығынан түсіріп Хансұлу да отыра қалып батыс көкжиекке шұқшиды.

— Ағаш тұр қауқиған... Қасында құлаған қабырға ма, бір нәрсе көрінеді...

— Дұрыс... — деді Дәу апа. — Неде болса сол қалқиған нәрсені паналайық... Балаларды жауратып алармыз.

Қайта қозғалды әлгі белгіге бет түзеп. Дәу апа жол қысқарсын деп бір әңгіме бастады.

— Е-ей, балам-ай, жаңбыр дейсің бе, қар дейсің бе, жоқшылық дейсің бе, токшылық дейсің бе, бұл апаң көрмеген не қалды дейсің бұ дүниеде. Иен далада талай жападан-жалғыз түнеп те шыққан бұл апаң!

Дәу апаның әңгімесі біткенше түн жамылып түнерген ағашқа да жақындады. Ағашқа таяу балшык үйдің құлаған қабырғасы. Бұлар тұт ағаштың түбіне тығылып, бұ кезде сабалап жауып берген жаңбырдан бой тасалады. Өздерінің үстеріне көрпешелерді жамылып, балаларды күпіге орап бауырларына қысты.