Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Хансұлу тауықтың жас сорпасын ішкенін, үй иелерінің зор қонақжайлық көрсеткенін айтты.

— Шамұратым бір пысық пәле екен... — деп Дәу апа әңгімесін жалғады. — Мені ертіп "КПУ" дегеніне алып барды. Олар түгел жазып алды Пахраддиннің, Сырғаның, Балқияның аты-жөнін, жас шамасын, табылса хабарлаймыз деп. Сөйтіп, Шамұраттың арқасында, балам, ол шаруаны бір жайғадық. Одан соң Шамұратым енді менің жағдайымды да бір жақты етуге кірісті. "Інтірнат" дегеніне алып барды. Өзі сонда "забхоз" дей ме, бір қызметті істейді екен. "Інтірнатында" жоқ-жітік, жетім балалар толы екен. Өңшең қыр қазағының балалары. Солардың асханасында ыдыс-аяқ жуатын болып істей тұр деді маған. Тамақтарың тоқ болады деді. "Е, жарайды" дедім. Сол "інтірнаттың" отын жинайтын қорасынан баламыз екеумізге бір қоналқалық орын да тауып берді, садағаң кетейін. "Бала-шағаңның рахатын көр! Маған істеген жақсылығьщ Құдайдан қайтсын!" дедім. Осы, міне, кешке дейін айналып қалған себебіміз. Құдай сақтасын, аштан бұралып жатқандар көп екен көшеде... Бәрі өзіміз сияқты қырдың елі...

— Көкемдер жете алмағаны-ау, — деп күрсінді Хансұлу, балшық сылақты ас үйдің қарауытқан ыс тебесіне қарап жатып.

— Қайткенде не лаж бар?..— деп, Дәу апа да қамықты, өлі-тірісі белгісіз Пахраддин, Сырға жайын ойлап. Бірауық алакөлеңке ас үйдің ішін зілмауыр тыныштық басты. Үнсіз налып отыр екеуі. Сыртта тауықтар қыт-қыттайды. Екі бала ойнап жүр есік алдында.

9

Дүзген түбінде әлі құрып талықсып жаткан Сырға көзін ашса Пахраддин келіп отыр екен жанына. Сырға ыңырсып қозғалды. Сексеуілдің шырпысындай жіңішке әлсіз саусақтарын дірілдетіп ауа қармап әлдене іздеді. Неде болса тіске басатын нәрсе іздеді. Жұмырына жартымды нәр қонбағалы қанша заман. Біліп болмайды. Күннің, түннің есебінен жаңылған Сырға. Сағыздай созылып бітпейтін бір бейнет мезгіл. Бар үміті — Пахраддинде. Пахраддин тірі тұрғанда Сырға бүйтіп бейнет шекпеуге керек еді. Өмірде білмейтіні жоқ, қолынан келмейтіні жоқ асқар таудай отағасының шынымен-ақ жол таба алмай шағылды айналып шырғалғаны ма? Сырға көрген Пахраддин бүйтіп ойламаған жерден дәрменсіз күйге түспеуге керек еді. Қой бастаған ай мүйізді серкедей ел бастаған Пахраддин емес пе? Не болды? Неге сонша бұ тығырақтан шыға алмады?

Сырға, бұған сырт беріп отырған ерінің жауырынына қарады. Еңсесі түсіп отыр ерінің. Үстінде жалаң ақ жейде. Басында қара тақия. Сақал, шашының ағы қалыңдаған. Сұрайтын несі бар. Шарасы таусылып отыр.

— Көкесі!.. — деді Сырға, жатқан күйі. Пахраддин қыбыр етпеді. Жел ғана сақал-шашын, көйлек етегін үлбірете үрлеп қояды. Шыбын-шіркейдің ызыңынан өзге дыбыс естілмейді. Күн тал түс. Төңірек тұс әуірлеп ысып тұр.Алыстан орағытып бұлаңдап құйын өтіп барады.

Сырға арық әлсіз қолын созып ерінің арқасынан сипады.

— Адасқанымыз ба?

Пахраддин жауап қатпай, беті шалбарланып алыс көкжиекке шаршап құлазып қарады. Шағыл төбенің үстінен жарты әлем көрінеді. Сағым кілкіп жатқан ойқыл-шойқыл шөл дала. Бірақ, қылт еткен тірлік белгісі жоқ.

— Аспан ашық қой бүгін... Жұлдызға қарап қозғалармыз... кешкісін... — деді әлден уақта Пахраддин Сырғаны жұбауратып. Ерінің үнінен сөне берген үміт оты қайта тұтанғандай. Пахраддин айтты — бітті. Оның сөзіне өмірде шүбә келтіріп көрген жан емес қой Сырға. Үміт үзбеді тірліктен.