Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

Жан-жағы қоянсүйек, дүзген, селеулі ойпаң алаңға түсті. Тегіс құмсақ бетінде иретілген қоңыз, кесіртке ізі. Жұмсақ құм бетінде Пахраддиннің де ойдым-ойдым ізі калып барады. Құм арасының мәңгі ұйыған зілмауыр тыныштығын Пахраддиннің жүрек дүрсілі, ырс-ырс еткен тынысы ғана үркітіп, серпілтіп келе жатқандай. Тым ауырлап кеткен кеудесін осы ойпаңнан алып шыға алар ма енді... Көзіне тері құйылып төңірек түнеріп, қарауытып кеткендей болады. Аш өзегі талғандықтан шығар... Санасы да божырап біртүрлі түс көргендей алмағайып кейіпте. Тандайы құрғап тілі аузына сыймай тобарсып ісінгендей. Соның бәріне қарайлатпай, тоқтатпай сүйрейді бір күш. Алаңнан шығар ернеуде дізерлеп қолымен жер тірей жүріп көтерілді қырқаға. Бой тіктеп көзіне құйылған терді сүртіп, назары әлгі сағым буған көлденең дөң үстіндегі ақшаңқан үйді іздеді. Көгілдір айдын судай көлкіп жатқан көк сағым. Үй зым-қайым жоқ, жер жұтып қойғандай. Астапыралла, елес болғаны ма? Пахраддин өз көзіне өзі сенбей тұр. Тағы да әрпіл-тәрпіл аттап әрегірек барып, тағы да бір төбешікке шығып назар салды. О, Жасаған Ие, не көрінген бұған, тал түсте алжасып?! Ауыл кайда әлгі? Әлгі ақ боз үй қайда?

Жым-жылас шөл дала қатыгез тағдырдай мелшиіп сазарып жатыр. Сағымға алданғаны-ау бұның. Оңбай алданды-ау. Өзін ғана емес, Сырға байғұсты да алдады-ау, о, алжыған!

Пахраддин бұрылып кейін қарады. Құмсақ төбе үстінде дүзген түбінде қалған Сырға көрінбеді. Басы қылтиып бұның соңынан қарап отырған тәрізді еді, жатып қалған-ау.

Көз алды қарауытып, басы айналып теңселіп кетті Пахраддин. Одан арғысын білмейді. Қанша мезгіл өткенін білмейді. Есі кіріп бір кезде көзін ашса Күн ыстығы қайтып, көлеңке басы ұзарып қалған екен. Бет-ауызы дуылдайды. Құмырсқаның жолағына құлаған екен, бет-аузын оңдырмай шағып тастапты. Еріндері көнектей ісік. Еңсесін көтеріп тіктеліп отырып ес жинады. Аштықтан да жаман шөл өртеп барады өзегін. Көзі көк шөпке түсті. Тырбық дүзгеннің әрегірек қалың раң, мияға араласа өскен жуа сабағы көзге оттай басылды. Бір тал жуа. Түрегеліп бару қайда. Оған әрекет те еткен жоқ. Шөп арасындағы тал жуаға қарай тырбаңдап еңбектеді Пахраддин. Жуадан назарын алмайды. Бұ жолы да елес болып кете ме деп қорқады. Жоқ, елес емес, қолына жуа сабағы ілікті. Жұлғанша шыдамай еңкейе құлап қарш-қарш шайнады. О, паруардігер! Тал жуаның өзінен-ақ кәдімгідей өмір нәрі тамғандай таңдайына. Құлшынып, ындыны ашылып, көк шөпті аралап еңбектеп келеді. Тағы да, тағы да қарш-қарш шайнағысы келеді, көк жуа сабағын. Ашқарақ назары аласұрып тағы да іздейді құм жуаны. Сөйтіп, еңбектеп, шашағын жайып сәукеленіп тұрған қоянсүйектің түбіне де жетті. Раңы тұнып тұрған үй орнындай алаңда, о, құдіреті күшті Құдайым, самсап тұрған мол жуаға кезікті. Ие, берейін десе бұ Жаратқан Иеңнің шапағаты мол ғой. Содан кіріссін шетінен Пахраддин. Төрттағандап жүріп алаңды аралап көк жуаны тіспен орып қарш-қарш шайнайды кеп. Осы сәт өзге дүние-тірлікгі түгел ұмытқан Пахраддин көксегені тек ылғалы бар жуа сабағын талмау. Бар білгені сол ғана. Көбірек талмау, көбірек жұту. Пахраддин сөйтті. Есі кіргенше көк жуадан орып асай берді. Есі кіргенде өзінің жуа емес, кәдімгі мал жейтін көк раңға жайылып жүргенін бірақ білді. Аузы толы қышқылтым шөп... Түкіріп тастады. Еңкейіп төрттағандап тұрған күйі көз жасы құм бетіне домалады. Адамға лайық ажалын қимайтындай не жазып еді бұ Құдайға? Не жазып еді? Шөп жеп, құрт-құмырсқаға жем боп, ит қорлықпен өлетіндей бұ Тәңірге?