Песня Кобыланды батыра / Қобыланды батыр жыры - Народная песня / Халық жыры

Көп тұруға шыдамай,

Шуылдаған қызылбас

Баладан қашып кетеді.

Тайбурылды көргесін,

Түскенін ердің білгесін,

Тоқпақ жалды торы атпен

Естеміс шапты ортаға.

Қайың құрық қарында

Ортасынан бөледі.

Арыстандай ақырып,

Ортаға бұлар кіреді.

Екі қолын сыбанып,

Қос етегін түрініп,

Бұл да айтулы ер еді,

Қойға тиген қасқырдай

Қызылбасты бүледі.

Қобландының үстіне

Бұл да жетіп келеді.

Жаралы болып қалғанын

Батырдың келіп көреді.

«Уа, сұлтаным»,— деп Естеміс,

Қобландының үстіне

Нар түйедей шөгеді.

Құртқаға хабар беруге

Енді атына мінеді.

Ақ орамал басында,

Тоқпақ жал ат астында,

Құртқаға жетіп келеді,

Келіп сөйлей береді:

«Жаралы батыр болды,— деп,—

Жатырсың неғып сен?— дейді.—

Жарасын батыр байлауға

Ақ дәрісін аюдың

Тезірек алып жүр,— дейді.—

Қансырап, қаны азайса,

Кетеді әлі шын,— дейді.

Құртқа сынды сұлуға,—

Бол, атыңа мін,— дейді.—

Жаралы болған сұлтаным,

Қылайық оған ем»,— дейді.

Құртқа естіп жүгіріп,

Құлады батыр дегесін,

Көзінен жасы төгіліп,

Сасқанының белгісі —

Етегіне сүрініп,

Құртқа сынды сұлуың

Алдырады жорғаны.

Естемістей шалыңыз

Ақырып еді қуырып:

«Болыңдар,— деп,— тезірек!—

Бетіне жанды қаратпай,

Жауатын күндей торлады.—

Қобландының үстіне

Тез қондыр,— деп,— орданы!»

Қобландыдай сұлтаным,

Бұл сапарың болмады.

Әлқисса, бұлар тұра тұрсын, ендігі сөзді Қобландыдан естіңіз. Қобланды есінен танып қалып, бір уақыта есін жиып, баласын шақырып алып, айтқан сөзі:

Бір уақыттар болғанда,

Кете жаздап арманда,

Қобландыдай батырың,

Тәніне найза тигесін,

Үстінен тозаң өткесін,

Көзін ашып қарады,

Жан-жаққа көзін салады,

Есін жиып алады.

Қызылбас қашып салақтап,

Өкім құла атпен бұлақтап,

Шұбалып шапқан баласын

Батырдың көзі шалады.

Шақырып алып баласын,

Қобланды батыр сөйлейді,

Сөйлегенде бүй дейді:

«Електен өтсең — Есенбай,

Қыс қыстауы Бұқаржай.

Сені берген иемнен —

Айналайын бір Құдай,

Дәмем еді осындай.

Сен болмасаң, тік шауып,

Кім жетер еді үстіме-ай!

Қостанып шыққан елінен

Көк шекпенді көк бөрі —

Қызылбастан хан Шошай.

Менен туған ұл болсаң,

Бөкенбай, қалма соңынан,

Найзаңды салмай қоңынан!»

Жеті пірге тапсырды,

Түрегеліп орнынан:

«Омар менен Оспаным,

Үстімдегі жеті пір,

Бөкенбай, саған қосқаным.

Ханнан бүкпей тіземді,

Батырдан бүкпей тіземді,

Бір қатыннан мен шөктім,

Өлгенше кетпес пұшпаным!

Қапияда іс қылды

Ойламаған дұшпаным».

Әке сөзін есітіп,

Жөней берді Бөкенбай.

«Тоқта, Шошай, тоқта,— деп,—

Тоқта!»— деп бала ұмтылды.

«Қашпа, Шошай, қашпа,— деп,—

«Қашпа!»— деп бала ұмтылды.

Арқада құлан топтады,

Мерген мылтық оқтады.

«Қайтер бала дейсің»,— деп,

Қосынды Шошай тоқтатты.

Бала екенін білгесін,

Көріп Шошай қорықпады.

Жайықтың бойы қамыс-ты,

«Бермеймін,— деп,— намысты»,

Бала да болса таймады,

Саз балшықтай жабысты.

Емен сапты сүңгімен

Еңкейістеп шегініп,

Еменнен найза салысты.

Қарсыласып шабысты,

Бірін-бірі қағысты.

Бөкенбай мінген құла ат-ты,

Құла атпен шауып бұлатты,

Бөкенбайдай батырға

Тәңірім беріп қуатты.

Ертемен жаумен алысып,

Қайратын жұртқа сынатты.

Кіші бесін болғанда,

Қызылбастың Шошайын

Бөкенбай аттан құлатты.

Шошай ханның әскері,

Сүйегіне шаба алмай,

«Ой, бауырым»,— деп жылапты.

Қараман менен Ораққа

Қайратын бала сынатты,