Песня Кобыланды батыра / Қобыланды батыр жыры - Народная песня / Халық жыры

ҚОБЛАНДЫ БАТЫР

Кешегі өткен заманда,

Дін мұсылман аманда,

Қарақыпшақ Қобланды,

Атасы мұның Тоқтарбай

Халықтан асқан болды бай.

Байлығында есеп жоқ,

Айдалып бағып жайылды

Төрт түлік малдың бәрі сай.

Жаз жайлауы Көздікөл,

Көздікөлді жайлаған

Қалың Қыпшақ жағалай.

Тоқтарбайдың дәулеті —

Ішкені мас, жеген тоқ,

Бай-кедейдің көңілі жай.

Қыс қыстауы Қараспан,

Қараспан көкке таласқан.

Ат үйірінен адасқан,

Қалың Қыпшақ тізіліп

Қонса, қоныс жарасқан.

Әліп таңба Қыпшақтың

Атағы озған алаштан.

Сексенге жас келгенше

Бір бала көрмей Тоқтарбай,

Қайғыменен қан жұтып,

Ақылынан адасқан:

«Шөл иесі сұңқар қияқсыз,

Еш нәрсе көрмей дүниеден

Өткенім бе,— деген,— тұяқсыз»

Тоқтарбайдың зарына

Қалың Қыпшақ қайысқан.

Әулие қоймай қыдырып,

Етегін шеңгел сыдырып,

Жеті пірге танысқан.

Әулиеге ат айтып,

Қорасанға қой айтып,

Қабыл болған тілегі,

Жарылғандай жүрегі.

Аналықтай бәйбіше

Қабырғасы майысқан.

Елуге жасы келгенде,

«Көзімді ашпай дүниеден

Өтемін бе?» дегенде,

Сонда көрген арыстан —

Бір ұл, бір қыз атадан:

Қыздың аты Қарлығаш,

Қобландыға қарындас.

Алты жасқа келгенде,

Арыстан туған Қоблан

Қазынадан қамқа киеді,

Өзімнің еншім болсын деп,

Тобылғы меңді торы атты

Енші қылып мінеді.

Қобландының тілегін

Бүкіл Қыпшақ тіледі.

Қайыры көп халқына,

Енді түсіп салтына,

Таулар күйіп, тас жанған

Алты жаста баланың

Елбеңдеген зарпына.

Өзі алты жасында,

Кәмшат бөркі басында,

Тобылғы торы ат астында,

Қаршығасы қолында,

Тазысы ерткен соңында.

Жеті пірге сыйынып,

Баратұғын жолында.

Тоқтарбайдың жылқыда

Тоқсан құлы бар еді,

Тоқсанының бастығы

Естеміс деген ер еді.

Естемісті көруге

Жылқыға бала жөнелді.

Жылқыға бала барғасын,

Бауырап малын алғасын,

Тоқсан құл мен Естеміс

Риза тауып қалғасын,

Қолқанат пен құйрыққа

Енді Тоқтар кенелді,

Қобландыны барғасын

Естеміс ерің баулиды.

Күнде киік аулайды,

Кездессе, жауын жаулайды.

Жылқыда жатып Қобланды

Екпіні оттай қаулайды.

Қаршығасы қолында,

Құмай тазы соңында,

Көрсе киік, заулайды.

Естеміспен екеуі

Қонып жатса бір тауда,

Намазшамнан өткенде,

Құтпан мезгіл жеткенде,

Құлағына батырдың

Бір дауыс кеп шулайды.

Ту сыртынан сол таудың

Бұрқыраған бу шықты,

Шуылдаған шу шықты.

«Бұл не қылған дауыс?»— деп,

Естемістен сұрайды,

Айтпасына қоймайды.

Сонда Естеміс сөйлейді,

Сөйлегенде бүй дейді:

«Арғы астында бұл таудың

Қызылбастың елі бар,

Жасыл байтақ жері бар,

Айдынды шалқар көлі бар,

Көктім Аймақ ханы бар,

Неше мың сан жаны бар.

Қанша жиған халқына

Көрсетіп тұрған сәні бар.

Құртқа деген қызы бар,

Жұртына жайған назы бар.

Ай астына аспанға

Құрды бақан қақтырып,

Алтын теңге аттырып.

Теңгені атып түсірген —

Құртқаны сұлу сол алар.

Соның даусы бұл дауыс,

Көптен шыққан бұл хабар.

Көңілің ауып, шырағым,

Бұған болма ынтызар.

Шарға салып басыңды,

Бола көрме сен құмар».

Қанша айтса да Естеміс,

Барғысы келді баланың,

«Түсірем,— деп,— атып дәл,

Кәміл пірлер болса жар».

Естеміс тағы сөйлейді:

«Қой, шырағым, жассың ғой,

Қабырғаң сенің қатқан жоқ,

Омыртқаң өсіп жеткен жоқ.

Жіберуге қорқамын,

Тілімді алсаң, рұқсат жоқ.

Барғанмен кезек келмес-ті,

Баланы көзге ілмес-ті,

Бағып жатқан Құртқаны