Песня Кобыланды батыра / Қобыланды батыр жыры - Народная песня / Халық жыры

Алмас қылыш соқтырып,

Күмістен қынын шақтатты.

Бурылының Қыз Құртқа

Кекілін, жалын тарайды.

Күніне неше қарайды,

Салдырып оған сарайды,

Баласындай жебеді.

Күніне неше баулыды,

Атқа қылған еңбегі

Күннен — күнге көбейді.

Алты жасқа толғанша,

Қобландыдай батырың

Үйге, сірә, келмеді,

Бар еді Құртқам демеді.

Әлқисса, сол кезде Қызылбастың елінен Қазан деген ер шығып, Ноғайлының жерін, Қырлы қала, Сырлы қала деген екі қаласын тартып алды. Қырлы қалаға бектерін, Сырлы қалаға жендеттерін жатқызып, жатып алды дейді.

Қызылбастың елінен

Қазан деген ер шықты,

Жөн білмеген шер шықты.

Ноғайлының көп елін

Олжалап шауып, жаншыпты.

Бағынбаған адамын

Қырып, жойып таусыпты.

Жерін, малын олжалап,

Қатарынан асыпты.

Мал-жанына қарамай,

Ноғайлы елі қашыпты.

Олжалап жанын басыпты,

Ноғайлының көп елін

Қаратабан десіпті.

Қырлы қала, Сырлы қаласын

Тартып алып ер Қазан,

Гүрілдеп судай тасыпты.

Сырлы қала дейтін қаласы —

Қорғансыз, сырты ашық-ты.

Қырлы қала дейтін қалаға,

Атарман да, шабарман

Бектері басын қосыпты.

Қырлы қала маңынан

Жау жүре алмас десіпті,

Көңлі сондай өсіпті.

Қызылбастың ағасы,

Қырлы қала шәһәрінің

Бір жағы судың жағасы,

Алты қабат ор қазып,

Тереңдігін мол қазып,

Бекіткенін қарашы.

Қырық жерден құйдырып,

Болаттан соғып қақпаны,

Алпыс батыр жапқаны.

Жер жүзіне жайылды —

Ноғайлының көп елін

Шауып алып жатқаны.

Әлқисса, Қазанның бұл хабарын төменгі қырық мың үйлі Қиятта Сейілдің баласы Қараман батыр естіп, аттың жалын тартып, атадан ер болып туғасын, Ноғайлының жеріне қызылбастарды қондырып қоюымыз сүйекке таңба емес пе деп, елінен аттанып шықты.

Қырық мың үйлі Қияттан

Қырық мың әскер қол алып,

Аққара бас ту алып,

Қызылбасқа жол алып,

Көшірем деп Қазанды,

Бұда күшті мол алып,

Боз ат шалып Құдайға,

Жұртын жиып қуанып,

Қияттан шыққан бес батыр:

Қарақозы, Аққозы —

Қатардан асқан қос батыр,

Қаражанұлы Қосдәулет —

Топты бұзған бұл батыр.

Қара Боқан жауырыншы

Түнде қалың жол тартар,

Ғайыптан болжап сөз айтар.

Қарамандай батырдың

Қабағына қар қатты,

Кірпігіне мұз қатты.

Қазанның естіп хабарын,

Ұйқы көрмей, түн қатты.

Ноғайлыны алды деп,

Сүйекке таңба салды деп,

Өлейін десе, жан тәтті,

Кірейін десе, көр қатты,

Қырық мың әскер қол алып,

Қайырын сұрап сапардың,

Қызылбасқа жол тартты.

Қостанып шыққан қосынға

Қараман батыр толғапты:

«Тілімді алсаң, азамат,

Жаппарға жан аманат,

Қараспан тауын жайлаған

Қалың Қыпшақ елі бар,

Қобланды деген ері бар,

Дуа тиген керемет,

Атағы жұртқа мәлім ед,

Баса жүріп қонысын,

Барса, ертіп алайық,

Ермесе, бата сұрайық,

Жақсыдан тиер шарапат!

Жасы — құрдас менімен,

Мұңы — мұңдас менімен,

Жылы — жылдас менімен...

Мақұл көрсең, әлеумет,

Сөз айтамын шынымен,

Жүрейік соның жолымен!»

Ақылдасып көп Қият,

Мақұлдасып сонымен,

Баса жүрді жолымен.

Қараспан таудың етегіне

Келіп қонған Қараман

Ауыр әскер қолымен.

Көп әскерді көргесін,

Жай емесін білгесін,

Қобландыдай батырың

Енді атына мінеді,

Жақындап қарсы келеді.

Естемісті жіберіп,

Кім екенін біледі.

Естеміс барып қосынға,

Достығына сенеді.

Батырға атой <қосылма> береді,

Қобланды да келеді.

Қараманмен көрісіп,

Амандық сұрап білісіп,

«Жол болсын, құрдас!»,— дегенге,

Қараман құрдас не деді?