Красная стрела. Книга Четвертая / Қызыл жебе. Төртінші кітап - Шерхан Муртаза / Шерхан Мұртаза

Оразбақ өзіне тиген асық жілікті мүжіп болып, асығын алып, өткір бәкімен мұқият тазалап отырған. Есік жақтағы жеңгелері күңкілдесіп, Оразбақ жаққа ұрлана көз тастап қояды. Бұрынғы Оразбақ емес. Реңді, келісті, керіскедей жігіт болыпты. Үстіне кигені мына отырған басқалардың жабайылау, ала-құла шоқпытынан өзгеше. Киім-басы шырыштай, қара костюм, жағасы қатырмалы ақ көйлек, аяғындағы туфлиіне дейін жалтырап тұр. Мұндай туфли киген еркекті бұл елдегілер тұңғыш рет көруі шығар.

Ел етке бір қарқындап, енді сорпа келе бастаған кезде, майлықпен саусақтарын санап сүртіп отырған Шыны шал:

— А, Оразбақ шырақ, әңгіме айта отыр. Көрген-білгенің көп. Мәскеу бардың, Тәшкен бардың, не көрдің, не білдің? Біздің Тұраржан аман ба екен? Мәскеу кетті деп еді, көре алдың ба оны? Елге не айтады? — деп сұрақтың бәрін үйіп-төгіп бір-ақ қойды.

Отырғандар елең етіп, дастарқанның шетін ысырып, аяқтарын созып, ыдыс-аяқтың сылдыр-сылдыры тыйылып, әлдебір ерекше жаңалық айтылатындай құлақтарын түрді. Оразбақтың шешесі Ұлтуған кемпір кимешектің жиегін қайырып, оң құлағын ашып қойды. Ұлтуған кемпір өлгені тірілгендей қуанышты. Қартаң жүзі қыртыс-тыртысы жазылып, қызылшырайланып алыпты. Ол мына ағайын-тумаға дән риза: Оразбақты шетке теппей, бауырына тартты.

Оразбақ кенет не айтарын білмей, қалтасынан аппақ орамал алып, шып-шып терлеген маңдайын сүртті. Өзі тазалаған асықты үйіре береді, үйіре береді.

— Оразбақ шырақ, жаңа Ахат атаң айтты ғой, өткенді еске алып қысылма. Бір мүкіс сенен де, бізден де кеткен шығар. Енесі тепкен құлынның еті ауырмас болар, бізге өкпелеме, бізден сескенбе де,— деп Шыны тағы сөз тастады.

— Не айтайын, сол былтырғы сойқаннан кейін Тұрар мен Кобозев мені Ташкентке алып барды. Ондағы дәрігерлер ары қарап, бері қарап, Мәскеуге бару керек деді. Содан Кобозев хат жазып берді. Тұрар пойызға жәрдемдесті. Мәскеуге он бес күнде жеттім-ау деймін. Жол қиын, әрең бардық. Көп айтса, әңгіме көп. Көріп отырсыңдар, кеселім пышақ кескендей тыйылды. Мұрынды жамап берді. Сол... Қайтарда Ташкентке түстім. Мен келсем, Тұрар Мәскеуге жүрейін деп жатыр екен. Мені көріп қуанып қалды. Жолда Манкентке түсіп, баламды көре кет деді. Айтқанын істеп, Манкентке тоқтап, орыс құдағиымыздың үйіне бардым. Тұрардың Ескендір деген баласын көрдім. Кемпір қудағи да қуанып қалды. Тұрардың туысы да іздеп келеді екен-ау деп, жаны қалмай күтті.

— Ау, ол әлгі орыс келіннен туған бала ма? — деп Дәу Омар шыдай алмай килігіп кетті.

— Иә, орыс әйелінен...

— Кімге тартыпты? Орыс боп кеткен шығар?

— Тұрардың аузынан түсіп қалғандай. Жуырда бір жасқа толады екен. Сүп-сүйкімді.

— Е, айналайын-ай, — деп Ұлтуған ернін сылп еткізді.

— Бауы берік болсын!

— Өмірлі болсын, жәдігер!

— Тұлпардан туған тұяқ қой.

— Шешесі діні басқа демесең, Тұрардан аумайды деп отыр ғой мына Оразбақ.

— Сонда Тұрар қайнымыз бір бөлек, баласы бір бөлек тұра ма? — деп сыбырласты әйелдер жағы.

— Әйелімен ажырасқан дейді ғой.

— Үйбай көтек, онысы несі? Үлкен өкімет те ажыраса ма екен?

— Е, не қылар дейсің, Тұрарға қатын табылмайды деп уайымдап отырсың ба, байғұс?! Жаман биені жабулап құлынын ал деген. Бала қалса болды да.

Дәу Омар осы жерде бір кісілік көрсеткісі келіп, қоқиланып, шалқая түсіп отырды да:

— Оу, ағайын, біз осы ел емеспіз бе? Тау-Шілмембет деген атымыз шулы емес пе? Неге бармаймыз сол Манкентке? Құдағиға, орыс та болса, неге қол беріп, сәлемдесіп, жекжат-жұрат болмаймыз? Баланы неге бауырымызға тартпаймыз? Баланы титтейінен ата-бабасының топырағына аунатып, иістендірмесе, кейін ол жат болып кетеді.

— А, мұның ақыл сөз, Омар, — деп Ахат төсіне салбырап түсіп кеткен басын көтеріп алды. — Орыс құдағиға барып қайтайық. Мына тұрған Манкент қой. Елге шақырайық. Құдаларының ел-жұртын көрсін. Әумиін!

* * *

Бас құда болып Ахат баратын болды.