Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

— Ойбай-ау, Ұштап Айғызбен күндес болғанша байдан тікелей айрылатын еді ғой. Айдай Айғызды қойнына салған еркектің содан кейін қаңсыған Ұштапқа тәбеті бара ма. Айғыз төсек тартқаннан-ақ Ұштаптың қабағы ашылған жоқ па?— деп, үшіншісі іліп әкеткен әңгімелерін естіген.

Өзіне күндес болып үлгере алмай кеткен шешесінің кегін қызынан алмақ болды ма, кім білсін, Ұштап әйтеуір Жаңылға өшігіп алды. Байқамай сүтті төгіп алса, сүт емес-ау су құйған құманды қағып кетсе де көсеумен салып қалады. Бір жолы, Жаңыл да бала емес пе, қызығып кетіп Ибаштың көйлегін киіп шығып еді, сол үшін тіпті қатты сабады.

Ибаш та келісіп тұрған жоқ. Жаңылдан екі жас үлкендігі бар, естияр болудың орнына шолжаң өскен, қайдағы пәлені шығарады да жүреді. Шешесі Жаңылға не істесе бұ да соны істейді. Әсіресе шешесінің қарғысы мен бейпіл сөзінің бірін шашыратпай құлағына құйып алған. Қит етсе: «Әй, әке-шешесін бірдей жалмаған жалмауыз, құдай қарғаған қу жетім, жүзіқара, қаншық» деген сөздер аузынан түйдек-түйдегімен шығады. Жүрген-тұрғанда да Жаңылды қағып-соғып кетумен жүреді. Өзі кесені сындырып алса да, сүттің бетін жеп қойса да бәрін Жаңылға жаба салады. Әр беріден соң «апа, мынау маған жаман сөз айтты» деп те пәле жабады. Оны тексеріп жататын Ұштап қайда. Тілі мен қолы қатар қимылдайды. Ибаш оны шешесінше жұмсайды, ойына не келсе соны істейді. Жаңыл тілін алмаса, не бір нәрседен қарсыласса:

— Өй, жетім қаншық, апама айтып сойып салғызайын ба, өзіңді?— деп қорқытады.

Ибаштың бір мінезі Жаңылды азапқа салса кәдімгідей рақаттанады. Сонда өзінің үстемдігін, артықшылығын сезіп мәз болады. Үйге кісі келгенде, ешкімге сездірмей, жасырып Жаңылдың қарынан не қара санынан бұрап үзіп алады. Ондайда Жаңылдың көзінен жас ыршып кетеді. Бірақ дауыс шығаруға қорқады. Ибаш оның бетіне қарап мәз болып жымың-жымың етеді. Ілуде бір Жаңылдан ерте ояна қалса, Жаңылдың шашын жіпке байлап оны кереуеттің аяғына шандып тастайды. Содан кейін құрбандығын шымшып оятып, ол басын оқыс көтеріп, айқайлап жібергенде өз тапқырлығына риза болып шек-сілесі қатып күледі. Былайынша топастау болғанмен Ибаштың Жаңылды азаптауға келгенде ойлап таппайтын бәлесі жоқ.

Бала үлкен кісінің ұрған-соққанына, қатал мінезіне үйренеді. Үйрене алмаса да оған жоғарыдан келген зауалдай мойынсұнады. Бірақ өзімен қатар ойнап жүрген баланың қорлығына төзу қолынан келе бермейді. Жаңыл да Ибашпен талай жұлқыласып бақты. Ондайда әрине Ибаш жеңеді. Өзі жеңе алмай бара жатса шешесіне сабатады. Ит қанша күшті, өктем болғанмен мысық та жан дәрмен қылып алысып бағады ғой, ебін тауып тырнайды, тістейді, жалт беріп тұмсығын тасқа соқтырады, әйтеуір о да бір ұтырлы жерін табады. Сөйтіп, Жаңыл мен Ибаш та ит пен мысықтай тістесіп өсіп келе жатты. Тек әлдімен алысқанда әлсіздік айласы, тапқырлығы ең кем салғанда төрт-бес рет артық болу керек екен.

Осы үйде Жаңылға жаны ашитын жалғыз Байсерке байғұс. Бірақ ол қызының жетім балаға көрсеткен қорлығына кейіп қалса:

— Сақалды басыңмен бала-шағаның арасына түсіп нең бар. Енді қаршадай баланы ойын-күлкісінен тыяйын деп пе едің?— деп Ұштап баж ете қалады.