Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

— Ау, неғып тұрсың селтиіп, төсек салмайсың ба? — деді бір кезде.

— Төсек салғаны несі?

— Немене, түсінбей тұрсың ба? Мен қонайын деп келдім. Сен байсырап жүрген ыстықсың ғой, шіркін. Сауабыңды алайын да,— деді Жаппасбай ыржиып, көзі жылтырап.

— Жоқ! Жоқ! Кетіңіз! Кетіңіз!— деді Жаңыл тұла бойы қалшылдап. Жаппасбай дәл қазір шап беріп құшақтай алса қарсыласуға әлі келмейтінін біліп, өзіне ыза болды.

— Қой, әй!

— Шығыңыз!— деп шыңғыра дауыстап жіберді Жаңыл.

Жаппасбай оған мыңқ ететін емес. Саспай көйлегінің жағасын ағыта бастады.

— Қыздардың қолы жетпей жүрген Жаппасбайға мына жаман қатынның сонша бұлданғаны несі-ай,— деп кеңкілдеп күледі.

Жаңылдың денесінің ыстығы су сепкендей басылды. Сонау жас жетім кезіндегі қорлық сағаттары көз алдында кеп тұра қалды. Күндіз қасына жақындауға арланып, түнде келіп қол салатын жігіттер... «Біреудің күлін тасып жүрген жетімек сонша бұлданғаны несі-ай»... деген қорлық сөгіс...

Жаңыл енді ызадан жарылып кете жаздады.

— Жоғал! Жоғал, сұмырай!— деп есіктің алдында жатқан балтаны қолына қалай ұстай алғанын да білмей қалды.

«Жетім бала кекшіл» дейді. Сол кекшілдігі сүйегіне өмір бойы өшпейтін таңба салып ала жаздаған жерінен құтқарып қалып еді...

...Ұйтқыған боран басылар емес. Арқан бойы ғана бозамық, ар жағы қара тұңғиық. Кей-кейде бір нәрсе қылаң еткендей, әлдебір дыбыс естілгендей болады. Жаңыл демін ішіне тартып, құлақ түріп тына қалады. Қанша тың тыңдаса да ызыңдаған желден өзге дыбыс ести алмайды. Ойнақ салған есер жел мынау қара түнекті бұрқыратып сапыра береді...

...Жаппасбайдың сол бір кескіні көз алдына келсе әлі де тітіркеніп кетеді. Қара күрең майлы беті жылтырап миығынан қарап тұрған кезі... Құрбандығын қолына түсіріп алып, енді оның ешқайда кетпесін біліп, тырнағымен қағып ойнап тұрған жыртқыш сияқты. Алдымен:

— Иә, халің қалай, асау келіншек?— деп бір жымиып алды.— Қамыттан мойның босағасын тістеп тебетінді шығарғансың ба, қалай, а?—деп кеңкілдеп кекете күлді. Жаңыл не деп жауап берсін. Сызданып әрең шыдады.— Оқасы жоқ, қамыт доға қолда ғой. Асау байталды арбаға жегіп бастықтырып та аламыз.

Сөйтіп біраз табалап айызын қандырып алды да, үкім шығарғандай:

— Бүгін алыстағы колхозға қар тоқтатуға жүресің,— деп кесіп тастады.

Жаңыл осы итке қанша жалынбай деп сазарын тұрса да:

— Ау, қаршадай балам бар емес пе? Оны кімге тастаймын?— деп шырылдап қоя бергенін білмей қалды.

— Немене, сонда, балаңды мен бағып берейін бе?— деп мазақтай түсті де, зекіп әмір етті.— Жә, доғар. Давай, давай, шагом марш!

— Зәредей мейірімің жоқ па, Жаппасбай-ау. Қыстың көзі қырауда есін білмейтін баланы қайда тастаймын,— деп шырқырады Жаңыл.

— Мен пәшеске сатылып кеткен опасыздардың қатындарын алшаңдатып отырғыза алмаймын. Шагом арш!— деп ақырды Жаппасбай.

Жаңыл жүгіріп жүріп, көршісіндегі жалғызілікті әйелге барып, Мұратты соның қолына қалдырып кетті. Бір апта бойы жұмыста жүргенде де баласын ойлап, ішкен асы бойына сіңбеді. Жүрегі құрғыр бір жамандықты сезген екен, қайтып келсе Мұраты қалпақтай ұшып, ауырып қалыпты. Тапсырып кеткен дімкес әйелі, өзі төсек тартып, ойын баласын қарай алмапты. Жаңыл буыны дірілдеп, сүрініп-қабынып жүріп, ат қорадай азынаған үйін әзер жылытып, баласын әкелді. Мұрат өртеніп барады. Оқта-текте сандырақтап, айқайлап сөйлеп қояды.

— Құлыным-ай, жаным-ай!..— деп Жаңыл еңіреп қоя берді.

Доктор қалаға кетіп қалған екен. Фельдшер келіп укол салып, дәрі берді. Инемен шанышқанда бала еш нәрсені сезген жоқ.