Белый дом / Ақ боз үй - Смагул Елубай / Смағұл Елубай

— Мә! — деді Шәріп, мөр басқан қағазды мелисаға беріп жатып. — Дүкеңе берерсің! "Дүкеңі" болыстық кеңес ағасы Дүкенбай еді.

Шүйдесі қалындау Бұқабай мелиса қағазды бүктеп асықпай жан қалтасына салды. Ықтияттап калтасының аузын түймеледі. Сосын Әзбергенге сүзеген бұқадай кілбие қарап:

— Марш, түс алға! — деді.

Әзбергеннің қалың беті қабарып, сүметіліп орнынан тұрды. Есікке беттей беріп, Пахраддинге тағы көз тастады. Ағасы назарымен жер шұкып отыр екен.

Жұрт "арыстыбай1 болған Әзбергенді шығарып салуға сыртқа лап қойды.

— Ау, халайық, ешқайда тарамаңдар! Қонақасыларың бар! — деп дауыстады Шәріп. — Әй, Шеге, тұр, ана қызыл токтыны әкеп сой!

— Қонақасыға, асасы, тойдық қой, құрдас!— деді Пахраддин, ренішін жасырмай орнынан ауыр қозғалып тұра беріп.

— Құрдас, сен өкпелеме! Өкімет ісі өз алдына, ағайындық өз алдына. Солай емес пе, ахун аға? Шақырса келмейтін өңшең жақсылар себеппен есік ашып қалған екенсіздер, енді қонақасыларыңызды жемей кетпейсіздер! — деді Шәріп, шын ықыласымен...

Пахраддин мен Лабақ ахун бір-біріне қарады. "Бұнысы да жол екен-ау" дескендей.

Мезгіл сәске тұс еді. Сырттағы үлкенді-кішілер шығыс қабаққа тырмысқан жалғыз қасқа жолға карады. Сол жолда көлденең белге қарай атты кісі бір жаяуды алдына сап сүргітіп айдап барады. Емпеңдетіп қатты айдайды. Жаяудың аяқ шаңы бұрқ-бұрқ етеді. Жаяу - "арыстыбай" болған Әзберген еді.

Күн көзін торлаған кіреуке бұлт бар. Мазаны алып арқадан қатқыл ызғу жел соғады. Қолдарында жез құман, шапандарының шалғайын қаусыра түсіп ауыл сыртындағы жусан арасына таман балпаң-балпаң басқан Пахраддин мен сырықтай ұзын арық шал Лабақ ахун барады. Ренжулі. Пахраддин тамағын кенеді.

— Ахун аға! Қалай ойлайсыз? Бұның арты, асасы,немен тынбақ?

— Алла білсін, лекин, заман жаман өзгерген-дүр, інім! Әгерки, біреулер бахаслық жасап жүрмесе, тергер-тергер де жіберер!

— Олай болмаса керек. Бұл іс соңы, мен білсем, асасы, насырға шаппаққа керек. Кешегі жәрмеңкеде сөйлеген өкіл сөзі есімде. Айтқаныңыз бек келді. "Бай-бағлаңды кем көрер,

құл-құтанға дем берер" дегеніңіз бек келді. Қазір ана

сорлыны болыстық кеңсеге апаруға керек. Онда бардым дегенше орным түрме болды дей бер.

— Заман! Заман! Репетің жаман! — деді Лабақ ахун күңіреніп.

Әлден уақытта Пахраддин тағы тамағын кенеді.

— Әлгі шырылдауық та, асасы, соны бек біліп істеп отыр. Мынандай уакта, "түймедейдің түйедей боларын" біліп істеп отыр. Не істеуге керек, ахун аға! Әзберген ит те болса жалғыз тірегім еді. Заманның түрі мынау. Дауды ауыл арасынан шығармау керек еді... Бала ойынынан шыққан от қой!

— Бала ойыны... Иә, бала ойыны, лекин...

Лабақ ахун құманын жерге қойып бір уақ төсіне түскен қауғадай күміс сақалын қос қолдап саумалап ойланып тұрып қалды,

— Баланың бірі бойжетіп, бірі ержеткен-дүр, лекин, —деді, әлден уақытта.

— Солайы солай ғой!.. — деді Пахраддин күрсініп. Мықтап жадап, шаршаған түрі бар.

— Ымм... — деп ахун ойланып шағырмақтанған аспанға қарады.

Үйге кіргеннен кейін:

— Уай, Шәріп! — деді төрге озып тізе бүге беріп саңқ еткен аққудай Лабақ қартыңыз.

— Ләббай, құлағым сізде! — деп елп етті Шәріп.

— Тізеңді бүк! Торқа келін, сен де отыр! Уәп, сен де құлақ сал! Лекин кешелі бергі дау-далаба хәммәңізге баян-дүр. Жәмиғат! "Қанды көйлек кисе де, шыдамайды туысқан". Екі бала ұрысса, ұғыстырмақ лайқат. Екі ағайын ұрысса, туыстырмақ лайқат... Шәріп! Пахраддин! Уай, Торқа келін! Уәп, інім! "Дау мұраты біту-дүр, жол мүраты жету-дүр, қыз мұраты кету-дүр". Жаспен жастың тілегі бір. Торқа келіннің ұлы ержетсе, сенің, лекин, қызың бойжетіп отыр, Пахраддин! Құда болыңдар, азаматты қайтарыңдар. Осыған тоқтасаңдар, кәне қолдарыңды жайындар! — деді Лабақ ахун, бата жасайтын ниет білдіріп.