Дон Кихот І - Мигель де Сервантес

Зеріккен оқырман! Қабілет-қарымымның дәреже-деңгейін көрсететін бұл кітаптың мейлінше көркем де сәнді, терең ойлы туынды боп шығуын көксегеніме көзіңді жеткізу үшін ант-су ішпей-ақ қоюыма болады. Алайда тірі жан иесі атаулы өзіне ұқсас жан иесін өмірге келтіретіні жөнінде тәртіп берген табиғат заңын теріске шығаруға менің құқым жүре қоймайды. Ендеше, таяз да кембағал ақыл-ойым бұрын-соңды ешкімнің басына кіріп-шықпаған небір тосын қиялдың жетегінде жүретін, сидиған қу сүйек, салқамсоқ ұл жайындағы хикаяттан өзге нені тудыратын еді — ашығын айтқанда, жаныңа маза бермейтін не қилы берекесіздік пен жүйкеңді жейтін бір сарынды дыбыс жайлаған орын боп табылатын абақтыда бұдан өзге адамның сиқын туындатудың өзі де қиын ғой. Тыныш та жайлы мекен, алаңсыздық, көз жауын алатын көркем алқап, бұлтсыз ашық аспан, сылдырап аққан су, жан-дүниеңнің жайдарылығы — ең бедеу деген музаның өзін буаз қылатын нәрселер міне осылар, сондықтан да оның өмір көрген ұрпағы жарық дүниеге келісімен-ақ сүйсіну мен таңырқау сезімін тудырмақ. Кейде былай да болады: біреудің ұлы ұсқынсыз да икемсіз боп туады, бірақ балаға деген сүйіспеншілік әкенің көзін тас бүркеп тастайды да, оның кемшіліктерін көрмек түгіл сол кемшіліктердің өзінен әлденендей бір ұнамдылық пен тартымдылық тауып, дос-жарандарымен әңгімеде соны зеректік пен ептіліктің үлгісі ретінде тілге тиек етіп отырады. Маған келсек, жұрт мені Дон Кихоттың туған әкесі деп ойлайды, ал шын мәнінде мен оның өгей әкесі ғанамын, сол себепті шиыр болған жолмен жүргім келмейді, ендеше саған, құрметлу оқырман, кейбіреулерге ұқсап даусы дірілдеп, туындымның кемшіліктері болса кешіре сал немесе оған кеңшілік жасай гөр деп жалынып жатпаймын: өйткені, сен оның туысы да, досы да емессің, бойыңда өз түйсік-түсінігің бар, көпті көрген кісілердің бәріне тән қасиет сенде де бар: өз еркің өзіңде, король атаулының қандай салық салуға құқы болса, сен де өз үйіңде солай билеп-төстей аласың, сондай-ақ: “Шекпенімді бүркеніп алуға мұрсат бер, сонда корольді де тәубеге келтірем”, дейтін мәтел де саған бек жақсы мәлім болуға тиіс. Мұның бәрі кейіпкеріме қошемет-қолпаш көрсетуіңнің қажеті жоқтығын білдіреді және оның алдында қандай да болсын борыштылықтан босатады, — олай болса, жаман сөзбен ғайбаттасам жазаға ұшыраймын-ау деп те қорықпай, мақтасам сый-сияпат алам-ау деп те дәмеленбей бұл хикая жайында ойыңа не келсе соның бәрін айта беруіңе болады.

Тек бір ғана нәрсені — бұл кітаптың қолыңа біреу бірдеңе жамап-жасқамай, өзінің бар болмыс-бітімімен тигенін, бізде шығатын кітаптарда беташар ретінде жүруі әдет болған прологпен де, ығыр қылған сансыз көп сонет пен эпиграмма, мақтау өлеңмен де әшекейленбегенін тілер едім. Кітабымды жазуға қыруар еңбек сіңіргеніммен, өзің оқығалы тұрған мына алғысөзді жарық дүниеге келтіру мен үшін одан да қиын болғанын айта кетуім керек. Қолыма қалам алып жазуға қанша оқталсам да ештеңе шықпады, өйткені не жайында жазатынымды білмейтінмін. Өстіп жүргенде бір күні парақты алдыма жайып қойып, қауырсын қаламды құлағыма қыстырып, жазу үстелін шынтақтап, қолыммен жағымды сүйеніп не істерді білмей дағдарып отырған шағымда ойда жоқта үйге бір танысым кіріп келді. Бұл өзі көзі ашық, көңілі ояу әрі сөзге де шешен адам болатын, ойға батып отырғанымды көріп, себебін сұрады, — мен болсам дос-жар адамымнан ештеңе жасырып қалғым келмей, Дон Кихот хикаясына пролог ойластырып отырғанымды, онымнан ештеңе өнбей тұрғанын, бұл прологы түскірдің қырсығынан осынау ізгі ниетті рыцарьдың ерлік істері жайындағы кітапты жарыққа шығаруға деген ынтамның да жоғалып кеткенін айтып бердім.