Буря / Боран - Тахауи Ахтанов

Қоспан тобығынан құм кешіп Тортөбелге қарай емпеңдеп келеді. Мал да бір жамандықты сезгендей құлағын түріп, елеңдеп тұр екен. Қой шетінде дегбірі қашып Майлыаяқ қыңсылайды. Мойнын иығына жиырып алып, тұмсығын көтеріп кірерге жер таппай жүр. «Ай, осы сенен қайыр болса жарар еді-ау» деп ойлап қалды Қоспан. «Не де болса нар тәуекел» дегендей Құтпан желкесін күжірейтіп қасқыр ұлыған жақты бағып қалған. Анадай жерде Тортөбел қарауытады. Жерден басын көтеріп, бір сүргінді күткендей құлағын едірейтіп, иесіне осқыра қарап тұр. Қоспан келіп айылын қыса тартқанда көнбісті жануар мізбақпады, тек құйрығымен шабын бір сипады. Қоспан сойылын қарына іліп, үстіне мініп жатып мойнынан сипап қойды. Қиын-қыстау қатерлі сапарды басынан бір кешкен серігі, әзірге мойымай сыр алдырмай иесінің де, малдың да жанын сақтап келе жатқан осы. Екеуі тағы да үлкен қатерге түскелі тұр. Оның немен тынарын кім білсін... Бөрілердің ұлуы қысқарып, шуы азайды. Бастары қосылған болар. Енді көп ұзамай шабады.

Қоспан сойылын оңтайлады. Қанша қауіп төнсе де бойына кірген ауырлық денесін әлі құрсап тұр. «Әттең майдандағы көп автоматтың ең құрыса бірі болар ма еді, дыр еткізіп бір-ақ жайпап салатын» деп ойлайды. Бірақ қасқырға қарсы бар қаруы сойыл ғана. Талайды көрген, мүжіліп қалған кәрі ағашын ыңғайлап отарын айнала берді.

Бөрілер енді күттірген, зарықтырған жоқ. Аздан соң жерге кіріп кеткендей дауыстары тына қалды. Төңірек жым-жырт. Қоспан демін ішіне тартып құм адырларын бағып тұр еді, Құтпан арс етті. Сөйткенше жондары қылаңдап құм төбеден бір-ақ ырғып, бергі ылдидағы қараңғылыққа сүңгіп-сүңгіп кіріп кетті. Қанша екенін де біле алмай қалды. Ең кемі — төртеу-бесеу. Қоспан атын тебініп айқай сала беріп еді, даусы қарлығып тамағына кептеліп қалды. Сонда да өңешін жырта айқайлап, айтақтай берді.

Талықсып келіп сулап қалған қойлар тыпыршып, топырлай түрегелді. Лезде-ақ ұйтқысы бұзылып дүрліге жөнелді. Қараңғыда көздері шоқтай жылтыраған қасқырлар оқтай зулап келіп отардың ішіне қойып кетті. Сойылын көтере ұмтылған Қоспан алдын бөгей алмай қуа шапты. Сөйткенше-ақ жарқырап екі-үш саулықтың қарны ақтарылып қалды. Қауіп-қатердің бәрін ұмытып жете бере қойдың шабына аузын көміп жіберген қасқырға Қоспан сойыл сілтеді. Жамбастан тиген соққыдан арлан шойырылып артқы аяғына отыра кетті де тісі ақсиып Қоспанның өзіне қарай бұрылды. Бірақ бұл кезде Тортөбел иесінің қайта көтерген сойылып серметпей екпінімен алып кетті.

Ұялы қасқыр ортасынан ойып кіріп қойды екі жаққа бөле қуған. Тегештей жайпақ шұқырдың ішінде айнала бөрліктіріп, есін тандырып жүр. Құтпапның арсылдап үргені алыстан естілгендей болады. Айнала дүрліккен ойран-топыр. Кейде ат тұяғымен өзі де қойын таптап кетеді. Қоспанның басы айналғандай дағдарып қалды. Содан кейін атының басын бұрып алып қайтадан ұмтылды. Жақындай бергенде екі қасқыр жалт бұрылып артқы аяғымен құм шашты. Қар аралас қиыршақ құм борап келіп бетке, көзге соғады. Алды қап-қараңғы. Тортөбел де жасқанып бұрыла берді. Осындайда қасқырдың арт жағыңнан тап беретін залымдығы бар. Қоспан ойқастап оң жаққа орағытып өтті де айнала беріп, тұтқиылдан шыға келіп сойылын тағы сермеді. Бірақ ешқайсысына дарымады.

Үрей билеп дүркірей қашқан қойлар құм төбеден аса алмады. Алды барып шағылға сирағы тығылып кептеліп қалды да соңғы толқын соның үстіне жапырылды. Естері шығып халі біткендерін тапап өтті. Бірсыпырасы аяқтарын созып, серейіп сұлап жатыр. Қараңғыда аядай жерге ұйлыға топырлап, артқысы алдыңғыны кимелеп жаныштай береді. Шырқырап маңыраған дауыстар естіледі. Ортада қалғандарының бүйірін сығып өлтіріп жатқан болар. Әлде бөрінің бірі арасына кіріп кетті ме, әйтеуір астан-кестен.