Сборник стихов Мукагали Макатаева / Мұқағали Мақатаев өлеңдер жинағы - Мукагали Макатаев / Мұқағали Мақатаев

Сағыныштай сарғайып жанды ма күз,

Сары шәйі жамылып алды ма тұз?

Қурайларын сыңсытып сыбызғыдай,

Қаңбағы ұшып, каңырап калды ма аңыз?

Әңгімеле тауын да, даласын да,

Қырқасын да, сайын да, саласын да.

Ақбоз үйдің түндігін желпілдетіп,

Қонды ма кеп қойлы ауыл Қарасуға?

Қарасуға қосылып тұна барып,

Жатқан болар іргеде бұлақ ағып?

Арып келіп, тойынып қайтқан болар,

Топ тырналар аспанға сына қағып?

Апырым-ай,

Туған жер-ай!

Теңдесер кім,

Бұл жерге сен болмасаң, келмес едім.

Кіндігімді байлаған қазығым-ай,

Сен болмасаң, бұл маңды көрмес едім.

Жат көзімен қарайды адамдарың,

Жақын тартар құрбы да таба алмадым.

Жас отаудың есігін ашып қалып,

Айлам құрып, қайыра жаба алмадым...

Кел демеді немесе кет демеді,

Несін маған, білмеймін, өкпеледі?!

Сені сұйген жүректі, туған өлкем,

Сен өсірген біреулер жек көреді.

Туған елім,

Көрмесем сағынамын,

Кетсем ізім өзіннен табылады.

Жасыра алман, інінің отауынан,

Ыстық маған атаның шаңырағы.

АЙХАЙ, ДАЛАМ

Аһ, далам, айхай, далам, сағым далам,

Бір бұдыр жоқ-ау көзге шалынбаған;

Аспан құлап кетсе де тарынбаған,

Бір ғаламат бойында сабыр бар-ау.

Аһ, далам, айхай, далам, сағым далам!

Төсінде атылмаған жанар таулар,

Вулканын тұншықтырып, дамылдаған.

Боз далам, күрең далам, жасыл далам,

Кісі емес саған келіп бас ұрмаған.

Құныға құшырым бір қанбай койды-ау,

Қалай ғана құшармын ғашық-далам?

Құшақтан шығармаспын деген едім,

Дәрменсіз ғып жараттын неге мені?

Өзіндей алып болып тумаған сон,

Адам болып жүрудің не керегі...

Сонда да сүйіп өтем, сүйіп өтем,

Сүйе тұра құша алмау - күйік екен.

Алыптан алып болып тумаған соң,

Адам болып жүру де қиын екен...

Туған жер сағындырды, келді есіме,

Өзім кепіл енді оны көрмесіме.

Тағыдай тауда өскен тарлан едім,

Таңылдым емхананың бөлмесіне.

Кім кепілдік береді өлмесіме!

О, дәурен неткен ғажап сүйікті еді!

Жайылған жасыл маңда киіктері.

Отырған оңашада, биіктегі,

Таңғы самал жататын сүйіп мені.

Ойнатып омырауда таң самалын,

Мен алғаш шыққан күнді карсы аламын.

Мәнгілік сол биікте калып коймай,

Несіне бұл тірлікті аңсағамын?!

Қасқа бұлақ, қасыннан неге кеттім?!

Не деген жел айдаған көбелекпін.

Еркіндік, еркелікті місе тұтпай,

Тасқа әкеп өзімді-өзім шегелеппін...

Пай, пай! Пай!

Сағындым-ау, сағындым-ау!

Талықсып, тар төсекке таңылдым-ау!

Қапыда қалтылдаған жаным мынау,

Жаратқан, нағылдым-ау, нағылдым-ау?!

Еш нәрсенің керегі жоқ!

Керегі жоқ, шаршадым!

Басымда ұйып тұрып алды әлемдегі бар сағым,

Өніп-өскен топырағыма апарындар,

Тастандар.

Тауларымды,

Қара суды, Қарасазды аңсадым.

Енді емделсем,

Туған жердің топырағымен емделем,

Ескек желмен ентігімді

Басқанымды жөн көрем.

Неге керек сән-салтанат, ию-қию, той-думан,

Таудың ерке тағысымын, тағысымын

Мен деген.

Тіптен маған керегі жок, керегі жоқ еш ненің.

Белгісіз-ақ болсын, мейлі, өткенім де өшкенім.

О, киелі шаңырағым!

Айналайын астанам,

Алдында егер айыбым мен күнәм болса,

Кеш менің!

ЕСКІ АУЫЛДЫ ЕСКЕ АЛУ

Сарала қаздар саздағы,

Сардала — сағым,

Маздады.

Бүлкілдеп жүзген үйректер,

Қанқылдап ұшқан қаздары.

Бала да, қарт та мәз — бәрі,

Ауылдың қайран жаздары!

Қаршыға тиіп кептерге,

Қанатын үзіп кеткенде,

Қалқып бір ұшқан найзадай,