Дон Кихот ІІ - Мигель де Сервантес

Санчо хабарын жеткізген кітапта өзі жайында нақтылы не айтылғанын бакалавр Карраскодан естіп-білмекке үміттеніп, оны күтіп қалған Дон Кихот терең ойға шомды; ондай кітаптың шынымен-ақ пайда болғанына қайтсе де сене алмаған: өйткені, жер жастандырған жауларының қаны найзасының ұшынан әлі сорғалап тұр емес пе, соған қарамай рыцарьлық ерен ерліктерінің егжей-тегжейі кітап боп жарыққа шығып та үлгерді дейді. Сөйте тұрғанымен, ақыр соңында дос па әлде дұшпан ба, әйтеуір бір данагөй оны сиқыршылық пәрмені арқылы басып шығарған болды ғой деген тұжырымға келді: егер дос болса, онда мұның ерлік істерін кезбе рыцарь атаулының аса бір айтулы қарекеттерінен де асыра дәріптеп, көкке көтеруді көздеген шығар, ал дұшпан болса, бұл істерінің қадірін азайтып, атқосшы атаулының ішіндегі ең бір ардан безгендерінің бұрын-соңды кітап бетінде баяндалған барып тұрған жеркенішті әрекетінен де жағымсыз етіп көрсетуді мұрат тұтқан болар; дей тұрғанмен, деп өзіне өзі қарсылық білдірді ол, атқосшылар тірлігін ешкім ешқашан суреттеп жазған емес, ал егер ақи-тақи ондай кітаптың бары рас болса, онда бұл өзі кезбе рыцарь жайындағы кітап боп табылатындықтан, дәстүрлі дәрежеде тілі шешен, мақсаты биік, тартымды және шыншыл болуға тиіс. Бұл долбары жанын шамалы жай таптырғандай болды, алайда кітаптың авторы мавр екені, оны Сид деген сөздің өзі-ақ көрсетіп тұрғаны есіне оралғанда қайтадан дегбірсізденіп кетті: маврлардан шындыққа адалдықты дәмету қиын еді, өйткені олардың бәрі алдамшы, өтірікші, суайт келеді. Ол үрейлене ой кешті: егер мавр оның сүйіспеншілік сезіміне қатысты жайларды инабаттылықпен суреттемесе, сөйтіп сеньора Дульсинея Тобосскаяның ар-намысына кір келтіріп, оны жаман атқа қалдырып жүрсе қайтпек? Аяшына адалдығы, оны әрқашан ардақ тұтқаны, король айымдар мен патша айымдардан, басқа да алуан-алуан атағы зор бикештерден бас тартып, көңілдің табиғи талпыныс-тілегін тежеумен болғаны кітапта ашып көрсетілгенін қалаған еді ол. Санчо мен Карраско келіп кірген кезде ол әлі де сол бұрынғыша ой тербеп, болжам жасап, жорамал құрып отырған; Дон Кихот бакалаврды үлкен ілтипатпен қарсы алды.

Самсон атанғанына қарамастан бакалавр аласа бойлы ғана еді, есесіне мейлінше мәттақам болатын; бет-әлпеті оңған шүберектей боп-боз еді, есесіне ақыл-парасаты ерен қағылез болатын; жиырма төрт жастағы дөңгелек жүзді, таңқы танау, жайын ауыз бұл жігіттің кеспіріне қарап оның қуақылығын, әзіл-қалжыңға бейімдігін аңғару қиын емес-ті және бұл қасиетін Дон Кихотты көзі шалған сәтте-ақ паш етті, өйткені сол бойда-ақ оның алдына барып тізерлей кетіп, былай деп тіл қатты:

— Құдіретіңізге құлдық, сеньор Ламанчалық Дон Кихот! Қолыңызды бере қойыңызшы маған, өйткені үстіме киген (бар-жоғы алғашқы төрт сатыдан өткеніме қарамай) шадияр Петрдің киімімен ант етейін, сіз, мархабатты мырзам, жер бетінде бұрын-соңды бой көрсеткен немесе енді-енді бой көрсететін аса айбынды кезбе рыцарьлардың біреуісіз. Осынау ұлы істеріңіздің тарихын хатқа түсіргені үшін Сид Ахмет Бен-инхалиға құдайдың шапағаты тисін, ал барша жұрттың көңілін көтеру мақсатында оны араб тілінен өзіміздің дағдылы кастиль тіліне тәржімалау міндетін мойнына артқан сол бір әуестігі айрықша адам құдайдың шапағатына одан да мол кенелсін.

Дон Кихот оның түрегелуін өтініп, былай деді:

— Сөйтіп, басымнан өткен жайлардың хатқа түскені және оны әлде бір данагөй маврдың құрастырғаны рас болғаны ма?

— Айна-қатесіз шындық, сеньор, — деп жауап қатты Самсон, — және ол кітаптың күні бүгінге дейін он екі мың данамен басылып шыққанына да кепілдік ете алам. Әгәрәки сенбесеңіз, кітапты басып шығарған Португалияға, Барселонаға және Валенсияға сұрау салыңыз, оған қоса қазір оны Антверпенде де басып жатыр деген әңгіме тарап жүр, — меніңше, ұзамай оны өз ана тілінде оқымайтын халық қалмайды-ау, сірә.