Правда и легенда / Ақиқат пен аңыз - Азильхан Нуршаиков / Әзілхан Нұршайықов

Жастардың Отан қорғау қызметін атқарып қайтуы — адамгершіліктің ең асыл парызы. Ал еңбекшілдік, білімділік, тәртіптілік, тәлімділік, шыдамдылық — армия үшін ең қажетті қасиет. Әскерде басбұзарлыққа орын жоқ! Өйткені оның қолында елдің тағдыры — қуатты техника бар. Ал жауынгердің ол техниканы тастап қыдырып, қыз қуалап, арақ аңдып, қаңғып кетуіне болмайды.

Жастар араққа үйір болмауы керек. Арақ адамгершіліктің, азаматтықтың, ақылдың жауы. Арақ азғындыққа жетелейді. Араққа бір үйреніп алсаң одан қашып құтыла алмайсың. Ең алдымен осыдан сақтану керек. Арақ — адамның ішкі жауы. Сыртқы жауды техниканың күшімен құртуға болады. Ал ішкі жауды ешқандай ракетамен атып түсіре алмайсың. Нәпсіқұмарлыққа бір салынып алсаң, оны тоқтатуға ғылымның да, білімнің де шамасы жетпейді.

Ей, жүз жылдан кейінгі, мың жылдың ар жағындағы үрім-бұтақ, жұрағат, жас ұрпақ! Естисің бе менің үнімді, жете ме саған менің дауысым. Жетсе, бүгінгі баламыздан бастап, көп ұлтты социалистік Отанымыздың барлық, болашақ ұрпақтарына айтар екі ауыз сөзім бар. Ол — Отанды сүйіңдер, оны қорғаңдар, оған қызмет етіңдер! —деген сөз. Ол — халықтар достығын қадірлеңдер, қасиеттеп ұстаңдар! — деген сөз.

Ұлы Октябрь революциясы салып берген даңғыл жолымда маған тамаша орыс адамдары, орыс қолбасылары кездесті. Егер менің сонау Николай Рединнен бастап, Панфилов, Чистяков, Серебряков, Рокоссовский, Жуков сияқты ұстаздарым болмаса, онда мен дүние жүзіне әйгілі полковник Момышұлы болмас едім. Егер орыс халқы болмаса, оның Толстой мен Тургенев, Чехов пен Горький сияқты қаламгерлерінің еңбектерінен үлгі алып өспесем, онда мен жазушы Момышұлы болмас едім.

Анада, Азия-Африка жазушыларының Алматыда өткен бесінші конференциясының соңында біздің республикамызды аралап көрген бір топ шетел жазушыларының алдында мен былай деп сөз сөйледім.

Қадірлі қонақтар!

Қымбатты москвалықтар!

Ардақты жерлестерім менің!

Бұл жерде менің ағалы-інілі адамдар жайында екі-ақ ауыз сөз айтқым келеді.

Егер сен шамасы аз, шағын денелі бала болсаң, онда саған арқа тұтарлық әлуетті аға керек. Сонда ғана саған ешкім бата алмайды; біреу-міреу көзін алартқанымен, қолын жұмсай алмайды...

Дәл осындай алып аға кішкентай халықтарға да қажет. Өйткені халықтар да жер шарының сәбиі, бала болғандықтан оларға да қорған керек.

Біз, Советтер елін мекендейтін аз халықтар, өзіміздің үлкен ағамыз орыс халқын мақтан тұтамыз. Мақтан тұтатын себебіміз ол шын мәніндегі ұлы халық. Мен оны дүние жүзіндегі көп санды халықтардың бірі болғандықтан ұлы деп атап тұрғаным жоқ. Тек сан жағынан ғана басым халықтарды шетінен ұлы деп атай беруге болмайды. Адамдарға азаттық, бейбітшілік, теңдік, туысқандық, достық әкелуші көп санды халықтың ғана ұлы деп аталуға қақысы бар. Өзімен отандас аз халықтарға қалтқысыз көмек беріп, оның экономикасы мен мәдениетінің, ана тілі мен әдебиетінің, ғылымы мен өнерінің өркендеуіне үнемі қамқор болып отыратын көп санды халықты ғана ұлы деп атай аламыз. Ал орыс халқы дәл сондай халық. Орыс халқын біз осы үшін шексіз сүйеміз.

Біз орыс халқын дүние жүзіне тамаша революционерлер, халық бақыты үшін көптеген табанды күрескерлер бергені үшін сүйеміз. Идеясы дүние жүзінің барлық езілген халықтарының компасы болған Лениндей данышпан орыс халқының көкірегін жарып шыққандықтан да біз оны одан сайын жақсы көреміз.

Орыс халқын шексіз сүйіп, жақсы көретін себебіміз ол — туыс халық, ол — дос халық, ол — әке халық. Өздеріңіз ойлап қараңыздаршы, дүние жүзіндегі көп санды халықтардың орыстан басқа қайсысы аз халықтардың Шыңғыс Айтматов, Расул Гамзатов, Юрий Рытхэу, Юван Шесталов, Әнуар Әлімжанов сияқты талантты өкілдерін алақандарына салып, әкедей әлпештеп, зор мақтанышпен дүние жүзіне танытып отыр?!

Мен бұл тосты рақымды, мейірбан, әділ, адал, турашыл, еңбекшіл, интернационалдық, коммунисты ұлы орыс халқы үшін көтеремін.