Правда и легенда / Ақиқат пен аңыз - Азильхан Нуршаиков / Әзілхан Нұршайықов

Еш нәрсе нормадан не кем, не артық болмауы керек.

Соғыс жорығы — саяхат емес, ұрыс даласы — курорт емес.

Командирдің қасына оны үнемі қолдай беретін пір еріп жүрмейді. Оның ойына, аспаннан сап етіп, ақыл түспейді. Ол мойнына өзінің барлық істерін сәттілікке сая беретін бойтұмар тағып жүрмейді. Тіпті командирді устав ережелері де, оны қаншама жатқа білгенмен, қолдай бермейді. Командир творчество адамы. Әр жағдай командирді әртүрлі ойлатады, әртүрлі толқытады, әр арнадан, әр саладан оны іздендіреді. Бір жағдайдағы келісімді нәрсе екінші жағдайда сәтсіздікке ұшырауы мүмкін... «Уставта былай делінген екен, мен де солай істейін» деп устав әріптерін талисман ретінде ұстаушылар шаблонистер. Уставты оқи білу өз алдына, оны ұғына, астарына түсіне білу өз алдына.

Мінеки, Баукеңнің Кубада айтқан әскери ойларының ұзын ырғасы осындай. Революциялық Куба армиясының солдаттары мен командирлері бұл сөздерді разылықпен, ілтипатпен тыңдады. Өзіміз үйренер өнеге деп қабылдады. Куба Үкіметі мен Қарулы күштері генералитетінің совет полковнигі Бауыржан Момышұлының құрметіне арналған қабылдау мәжілісінде сол кездегі Қарулы күштер министрі коменданте Рауль Кастро былай деді:

— Құрметті коронел Момышұлы! Біз бұрын Сізді Александр Бектің кітабы және өз кітаптарыңыз бойынша білуші едік. Енді өзіңізді көріп, өз аузыңыздан сөзіңізді естіп отырмыз. Сіздің көп бейнет кешкен тәжірибеңіз біздер үшін, жас жауынгерлер үшін (Сіз, әрине, біздің жастығымызды мойындамай, жаспыз деп айтып қалғанымыз үшін сөксеңіз де) айнымас қағида болды және бола да береді. Біз Сізбен өз жерімізде, Американың азат аралында кездескенімізге қуаныштымыз. Сіз әскери адам, жазушы, ғалым ретінде біздің ортақ ісімізге көп пайдаңызды тигізе аласыз. Сіздің біздің елге келуіңіз біз үшін ерекше көрініс болып табылады. Сіз өзіңіздің халықтардың патриоттық және достық әдебиетінің әлемінде істеп жатқан игілікті еңбектеріңізбен қолыңыздың бос еместігіне қарамай, біздің елге келуге мүмкіндік таптыңыз... Елімізде болған аз уақыттың ішінде. Сіз үлкен саяси жұмыс жүргізіп, бізге өз тәжрибеңізді айтып беруіңіз, өзіңіздің жіберген қателеріңіз болса, оны да алға салдыңыз. Мұның бәрі біз үшін өте бағалы, коронел! Біздің республикамыздың ішкі және сыртқы жағдайы қазіргі уақытта өте күрделі болып отыр. Сіз, әрине, көре білетін адам, әскери және қоғамдық қайраткер болғандықтан мұны өзіңіз де аңғармай өткен жоқсыз. Біз жалпыға бірдей міндетті әскери тәртіп туралы заңның жобасын бүкіл халықтың талқылауына беріп отырмыз. Мен Фидельдің тапсырмасы бойынша Москвада болғанымда, біздің елші арқылы, Сіз жөнінде анықтама алып та көрген едім. Кейіннен біздің елші хабар етті: Сіз аман-есен, Алматыда тұрады, кітап жазады дегенді айтты. Содан кейін тиісті каналдар арқылы, Сіздің бізге келуіңізді өтінген едік... Сіз өзіңіздің келетініңізді күнілгері білдірмегеннен кейін, біз, тиісті түрде, лайықты қарсы алуды ұйымдастыра алмадық. Бұл үшін мен Сізден ғапу өтінемін... Сіз риза болсаңыз, коронел, біз ризамыз. Бұл қабылдаудың өзі де біздің премьер-министрдің — Фидель Кастроның — арнайы нұсқауы бойынша өткізіліп отыр. Өзіңіз көріп отырғандай мұнда министрлер және біздің қарулы күштердің әскер түрлерінің бас командашылары отыр. Фидельдің өзі шұғыл жұмыспен тездетіп Ориентаға кетті. Маған Сіздің алдыңызда ғапу өтінуді сұрап еді... .

Құрметті ұстазымыз коронелдің денсаулығына, бұл кісі, бұдан былай да ойымызға ой қоса беруіне, бұл кісінің семьясының бақытты болуына, бұл кісінің балалары жақсы ата мұрагерлері болуына тілектестік білдіріп, осы тосты түрегеп тұрып ішейік.

Рауль Кастроның бұл сөзінен кейін рюмкаларын көтеріп, табандарынан тік тұрады.